Zwembad Stad Zottegem: stevige energie- en waterbesparing dankzij Equans
Het stedelijk zwembad en het sportcomplex van Zottegem waren energetisch dringend aan vernieuwing toe. De filterinstallatie van het zwembad moest worden vernieuwd en het volledige complex moest ‘future proof’ gemaakt worden op het vlak van energieverbruik. Het Autonoom Gemeentebedrijf Zottegem klopte daarom bij Equans aan om de werken uit te voeren.
“We onderhielden al langer de verwarmingsinstallatie en de filterinstallaties van het Zottegemse zwembad,” vertelt Wim Van Glabeke, Operation Manager bij Equans BeLux. “Maar nu vroegen Stad Zottegem en het Vlaams Energiebedrijf of we het zwembad, het hele sportcomplex en de fuifzaal ten gronde wilden moderniseren op het vlak van energie – om alles daarna ook vijftien jaar lang te onderhouden. Alles samen gaat het om een traject waar het Vlaams Energiebedrijf en Stad Zottegem samen 1,9 miljoen euro voor uittrekken.”
Een open vraag
Het Vlaams Energiebedrijf schreef een zogenaamd Onderhoud- en Energieprestatiecontract uit, een OEPC. “Daarbij gaf het VEB ons heel wat vrijheid. Het vroeg onder meer hoe wij het water- en energieverbruik zouden verminderen, uitgedrukt in concrete cijfers en met concrete maatregelen. Het gaat om besparingen die we, eenmaal voorgesteld, natuurlijk ook moeten waarmaken. Anders zouden we daar letterlijk een prijs voor betalen. Maar met het huidige plan denken we de besparingen zelfs te overtreffen.”
Equans begon aan het project als een studiebureau. De installaties werden zowel technisch als energetisch doorgelicht en al snel werd er potentieel om energie te besparen gevonden. "Op basis van die vaststellingen werkten we diverse energie- en waterbesparende maatregelen uit, waarmee het zwembad, de sportzaal en de fuifzaal flink zouden besparen: 6% op elektriciteit, 14% op water en liefst 24% op aardgas. Dat gebeurt met ingrepen die we volledig zelf uitdenken en uitvoeren met onze eigen supportteams en enkele vaste subcontractors. Vandaar dat we alles zo kwaliteitsvol en snel kunnen waarmaken. Op 1 januari 2024 ging het zwembad dicht, op 15 maart gaat het alweer open.”
Tal van energiebesparingen
Welke maatregelen voert Equans dan precies door? “Om te beginnen stelden we een nieuwe installatie voor de filtering van het zwembadwater voor. De bestaande stalen zandfilters waren ‘end of life’ en aan vervanging toe. Ook vervingen we enkele pompen door nieuwe, zuinigere modellen die enkel nog het hoogste debiet verpompen als dat nodig is.”
Het zwembadwater moet natuurlijk voortdurend op de juiste temperatuur blijven. “Daarvoor wordt het voortdurend extra verwarmd. Dat gebeurt voortaan met twee warmtepompen van elk 60 kW. Zij halen warmte uit de bodem via een bestaand BEO-veld. We hadden weinig data over hoeveel het veld kon opbrengen, omdat het nooit echt gewerkt heeft, maar uiteindelijk konden we de capaciteit toch betrouwbaar inschatten en twee passende warmtepompen selecteren.”
Op het vlakke dak van het gebouw lagen sinds 2010 al 200 zonnepanelen, maar er was plaats voor meer. “Dus plaatsen we nog eens 378 zonnepanelen bij. Zo dekt de PV-installatie 20% van het totale elektriciteitsverbruik af. Verder vervangen we alle tl-verlichting door energiezuinige ledverlichting.”
En dan installeert Equans in de sportzaal ook nog een nieuwe verwarmingsketel. “Vroeger stond daar één aangeblazen hoogrendementsgasketel, die bovendien veel startte en stopte, wat veel verlies met zich meebrengt. Dat joeg het gasverbruik natuurlijk de hoogte in. Vandaag hangt er een cascade van kleinere modulaire condenserende gasketels die snel en zuinig de nodige warmte kunnen opwekken. De installatie verwarmt optimaal: niet langer, niet hoger en niet meer dan vereist, met veel minder starten en stoppen.”
Grote waterbesparing
Om de zoveel tijd is het nodig om de zandfilters van de filterinstallatie te spoelen. “Het vuile spoelwater, zo’n 10.000 liter per dag, vertrok vroeger gewoon naar de riool. Maar straks niet meer, dankzij de nieuwe waterzuiveringsinstallatie met omgekeerde osmose. Die zuivert het water ’s nachts, waarna we het weer als zwembadwater gebruiken. Puur economisch is dat niet rendabel. Toch kiezen we ervoor, omdat het ecologisch erg belangrijk is om het zo te doen.”
Om nog meer water te besparen, zullen het zwembad en sportcomplex ook meer regenwater gebruiken. “Daarvoor optimaliseren we het systeem voor regenwaterrecuperatie met extra 80.000 liter buffercapaciteit. Zo kan het sportcomplex veel meer hemelwater opvangen en proper bewaren. De waterzuiveringsinstallatie zuivert het water tot nagenoeg drinkwaterkwaliteit. Het regenwater is dus niet alleen bruikbaar voor de toiletten, maar ook om het zwembad bij te vullen.”
Aan het zwemwater wordt chloor toegevoegd. “Veel zwembaden lieten daarvoor vroeger tankwagens met vloeibare chloor aanrukken. Maar vloeibare chloor haalt de pH-waarde van water naar beneden, dus moet je het nog verder behandelen. Bovendien is vloeibare chloor erg belastend voor het milieu. Daarom gebruikt het zwembad van Zottegem voortaan een installatie voor zoutelektrolyse, waarmee het ter plekke lichte chloor kan maken. Chloor die veel milder is voor het milieu én de zwemmers.”
Op afstand geregeld
Alle componenten van de installaties stonden vroeger op zichzelf, zonder dat ze met elkaar communiceerden. Dat verandert compleet. “Na de vernieuwing kunnen we elke installatie op afstand monitoren en aansturen, 24/7. De implementatie van tellers was een noodzaak om het energieverbruik op te voet te volgen, want meten is weten. Stel dat we dat niet doen, en er loopt ergens iets mis, door een defect of omdat gebruikers de verkeerde gewoontes aanhouden, dan maken we onze besparingen niet waar. Dat mag hoegenaamd niet gebeuren.”